24 jun 2012

Día das Letras Galegas-2013 para Roberto Vidal Bolaño


O Plenario da Real Academia Galega, reunido en sesión ordinaria o día 22 de xuño de 2012, acordou dedicar o Día das Letras Galegas de 2013 a Roberto Vidal Bolaño.


Vidal Bolaño non é só un autor imprescindible na nosa literatura, senón tamén na dramaturxia europea do último cuarto do século XX.

Roberto Vidal Bolaño
(Santiago de Compostela, 1950-2002)


Trátase dunha figura imprescindible para comprender a dimensión do Teatro Galego e, xa que logo, do noso sistema literario. Desde aqueles inicios nos anos setenta, coa mítica Xeración Abrente, ata o ano mesmo da súa morte, a produción literaria de Vidal Bolaño é constante e sempre orientada a armar un edificio teatral galego perdurable. Só uns meses antes do seu pasamento, no número 50 da revista A Trabe de Ouro publicouse o texto do seu monólogo "Sen ir máis lonxe", que Méndez Ferrín cualificou como o seu testamento dramático. Ese mesmo ano a Real Academia Galega nomeouno Académico Correspondente.

É indiscutible a importancia da figura de Roberto Vidal Bolaño para o teatro nacional galego. Aínda que morreu novo (52 anos), Vidal Bolaño é, sen dúbida, o dramaturgo máis prolixo da historia da nosa literatura; mais non é só a cantidade da súa obra a razón da súa importancia, senón as múltiples calidades que os seus textos achegan durante toda a súa actividade.

A produción de Roberto Vidal Bolaño caracterízase por un irrevogable compromiso coa lingua galega, pois estamos ante un autor radicalmente monolingüe, que contribuíu á definitiva instalación do teatro galego na nosa lingua. Ademais, hai na súa obra un inequívoco compromiso estético. Todos os estudosos coinciden en salientar a súa constante preocupación pola experimentación, por dialogar coa tradición culta e popular, literaria e histórica, social e política. Vidal Bolaño non é só un autor imprescindible para o noso sistema literario, senón que é considerado un dos dramaturgos europeos máis importantes do último cuarto do século XX.

E con todo e achegar un currículo dramático inmellorable, o dun profesional que viviu sempre apegado ós escenarios, traballando en case todos os ámbitos da produción teatral, desde a dirección á iluminación, Vidal Bolaño non é soamente un home de teatro. Foi tamén un excelente actor e un dos pioneiros da produción audiovisual en Galicia (sempre dicía que en realidade el quixo ser director de cinema). O seu traballo como director e como guionista, aínda que non chega á dimensión do seu labor dramático, tamén merece unha consideración especial polas liñas que deixou trazadas para o desenvolvemento dun campo audiovisual galego que se expresase na lingua propia e dialogase co resto dos nosos campos culturais.

Por enriba de todo, Roberto Vidal Bolaño foi un extraordinario escritor. Fixo literatura dramática a consciencia, con vontade de intervir no sistema literario galego, de dialogar con outras obras e autores, de apoiarse nos nosos clásicos (como Rosalía, Otero Pedrayo ou Cunqueiro, por exemplo) e na obra dos seus contemporáneos. Súa foi a translación aos escenarios do Percival de Méndez Ferrín, por exemplo, ou do Xelmírez de Cortezón ou da Rosalía de Otero Pedrayo. Era un escritor consciente da pertenza da súa obra a un sistema literario rico e dinámico, en constante desenvolvemento.

A súa obra merece ser revisitada nos escenarios e especialmente nos textos, porque coma os grandes autores de todos os tempos, Roberto Vidal Bolaño foi quen non xa de describir o seu tempo, senón, sobre todo, de transformar a súa época. O teatro galego sábeo ben, e con el, o noso sistema literario.
> Ficha do autor

Máis recursos sobre Roberto Vidal Bolaño. Achegas na rede, en >  Revolta da freixa 

http://praza.com/cultura/3945/lvidal-bolano-centraba-a-sua-atencion-nos-marxinados-nos-peor-tratados-pola-sociedader/

http://praza.com/cultura/4108/un-dia-das-letras-anovado/

22 jun 2012

Correlingua 2012 - LUGO

Agora que chega o verán, a calor, o ARDE LUCUS, as vacacións..., e aínda que algo tarde, faltaba por amosarvos esta presentación de fotos, para o recordo e a lembranza, do pasado día 8 de maio en que chovía a chuzos, a arroiar, a ballón, a cachón, a caldeiradas, a canados, a ceo aberto, a chapuzos, coma quen a envorca, ás cuncas, a Deus dar, a manta, a mares, a varrer, a xerros, que metía medo...


Moito debe chover en Galicia para que o galego teña máis de 70 palabras para chuvia:

1.   arroiada: choiva forte e intensa
2.   babuña: chuvia miúda e pouco intensa
3.   babuxa: chuvia miúda e pouco intensa
4.   ballón: tromba de auga forte e intensa
5.   balloada: chuvia intensa que se prolonga varios días seguidos
6.   barbaña: chuvia miúda e pouco intensa
7.   barbuña: chuvia miúda e pouco intensa
8.   barbuza: chuvia miúda e pouco intensa
9.   barrallo: chuvia miúda e pouco intensa
10. barrufa: chuvia miúda e pouco intensa
11. barrufo: chuvia miúda e pouco intensa
12. barruñeira: chuvia miúda e pouco intensa
13. barruzada: chuvia fina e persistente
14. barruzo: chuvia miúda e pouco intensa, mesturada con néboa
15. basto: chuvia repentina, intensa e curta
16. bátega: chuvia repentina, intensa e curta
17. bategada: tromba de auga forte e intensa, repentina e curta
18. borralla: chuvia miúda e pouco intensa
19. borrallada: chuvia miúda e pouco intensa
20. brea: chuvia forte e con vento
21. breca: chuvia miúda e pouco intensa, mesturada con néboa
22. calistro: trebón de auga fría con vento ou neve miúda
23. cebra: chuvia repentina, intensa e curta  .. acompañada de vento
24. cebrina: temporal de chuvia e neve con vento forte
25. cebrisca: temporal de chuvia e neve con vento forte. Sarabiada forte
26. chaparrada: tromba de auga forte e intensa, chuvia repentina, intensa e curta
27. chaparrazo: choiva forte e intensa,  repentina, intensa e curta
28. choiva: precipitación en forma de pingas, chuvia
29. chuiva: variante dialectal de chuvia
30. chuva: variante dialectal de chuvia
31. chuvascada: precipitación intensa, acompañada case sempre de vento forte
32. chuvasco: precipitación intensa e abundante, acompañada case sempre de vento forte
33. chuvia: precipitación en forma de pingas, choiva
34. chuvieira: chuvia forte e intensa, tromba de auga forte e intensa
35. chuviñada: chuvia miúda e pouco intensa
36. chuviñeira:  chuvia repentina, intensa e curta
37. chuvisca: chuvia miúda e pouco intensa
38. chuviscada: chuvia miúda e pouco intensa
39. cifra: chuvia forte e con vento
40. ciobra: chuvia forte e con vento
41. coriscada: trebón de auga fría con vento ou neve miúda
42. corisco: trebón de auga fría con vento ou neve miúda
43. decembra: chuvia forte e prolongada habitual en decembro
44. diluvio: chuvia moi  abundante e intensa (cando se refire ao tema bíblico)
45. dioiva: chuvia moi  abundante e intensa
46. dioivo: chuvia moi  abundante e intensa
47. escarabana: auga moi fría con sarabia
48. froallo: chuvia miúda e pouco intensa
49. lapiñeira: chuvia miúda e pouco intensa
50. marceada: tempo con claros e chuvias propio de marzo
51. marmaña: chuvia miúda e pouco intensa
52. mera: chuvia moi fina que se desprende da néboa mesta
53. morriña: chuvia miúda e persistente
54. morriñada: chuvia miúda e persistente
55. orballada: chuvia miúda e de pouca duración
56. orballeira: chuvia miúda e de pouca duración
57. orballiscada: orballo moi fino, que case non chove nada
58. orballo: chuvia fina e persistente,
59. patiñeira: chuvia fina e persistente
60. patumeira: chuvia fina e persistente
61. poalla: chuvia miúda e pouco intensa,
62. poallada: chuvia miúda e pouco intensa
63. poallo: chuvia miúda e pouco intensa
64. poalleira: chuvia miúda e pouco intensa
65. salseiro: pingas de auga que producen unha néboa mesta provocada polo vento no mar
66. torba: auga de chuvia mesturada con neve fina
67. torbada: tromba de auga forte e intensa, tormenta
68. torboada: tromba de auga forte e intensa, tormenta
69. torbón: tromba de auga forte e intensa, tormenta
70. treboada: tromba de auga forte e intensa, tormenta
71. trebón: tromba de auga forte e intensa, tormenta
72. xistra: chuvia e neve con vento moi frío
73. zarapallada: chuvia miúda e pouco intensa
74. zarracina: chuvia abundante con moito vento
75. zarzallo: chuvia miúda e pouco intensa

Para saber máis > Nomes galegos para o chover (www.ogalego.eu)

12 jun 2012

Repaso de SINTAXE (2º ESO)


E completamos o apartado "Unha lingua irmá no sur", do tema 9 con este mapa, (2º ESO): Lusofonía é o conxunto de países que teñen como lingua oficial o portugués. Existen oito países lusófonos, nos cales o portugués é lingua oficial: Portugal, Brasil, Cabo Verde, Angola,  Mozambique, San Tomé e Príncipe, Guinea-Bissau e Timor Leste. (As illas/arquipélagos atlánticos de Madeira e Açores pertencen ao actual estado portugués). Máis de 200 millóns de habitantes na área lingüística galego-luso-brasileira.

4 jun 2012

"Oralidades: reflexións sobre a lingua falada no século XXI"

Interesantes reflexións de Xosé Luís Regueira no acto de ingreso como académico numerario da Real Academia Galega o pasado 2 de xuño de 2012. Nun brillante discurso que titulou Oralidades: reflexións sobre a lingua falada no século XXI, Regueira alerta do aumento do galego oral con fonoloxía castelá e fai un interesante percorrido polas culturas orais, o paso da oralidade á escrita e a revolución dos medios de comunicación.

(O discurso completo pode descargarse en > Discurso+XOSE+LUIS+REGUEIRA.pdf)


" Eu, señores académicos, tiven a sorte, ou así mo parece a min, de nacer, dar os meus primeiros pasos e pronunciar as miñas primeiras palabras, nun mundo que xa non existe. Naquel mundo a vida falaba galego, e o castelán pertencía ao mundo exterior (o cura, a mestra, a radio, a vila...). A vida falaba. Era unha sociedade fundamentalmente oral, onde a palabra dada tiña o valor dun documento asinado, e na que o meu primeiro contacto coa literatura se produciu no colo dunha irmá de miña avoa, a tía Emilia, que me contaba do castelo de Irás e non Volverás, do cabalo do vento e do cabalo do pensamento, e de princesas encantadas en figura de cobra.
Seguramente as razóns son máis prosaicas, mais téntame pensar que a miña dedicación profesional ao estudo da pronuncia e da lingua oral ten algunha relación con estas miñas orixes. Así que o tema que vou desenvolver neste discurso trata da lingua falada. (> LER MÁIS)